การตรวจสอบและการตรวจติดตามภายใต้กระบวนการ EIA (Environmental Impact Assessment) และ EHIA (Environmental Health Impact Assessment) ถือเป็นกลไกสำคัญในการควบคุมและติดตามผลกระทบด้านสิ่งแวดล้อมและสุขภาพจากโครงการพัฒนาในภาคอุตสาหกรรม คมนาคม พลังงาน และโครงการขนาดใหญ่ต่างๆ ที่อาจมีผลกระทบต่อชุมชนและสิ่งแวดล้อม
EIA คือ รายงานการวิเคราะห์ผลกระทบสิ่งแวดล้อม โดยเน้นที่ผลกระทบต่อทรัพยากรธรรมชาติ เช่น น้ำ อากาศ ดิน เสียง ระบบนิเวศ และคุณภาพสิ่งแวดล้อมในภาพรวม ส่วน EHIA เป็นขั้นที่ลึกกว่า โดยจะประเมินผลกระทบทั้งสิ่งแวดล้อมและสุขภาพของประชาชนในพื้นที่โครงการ รวมถึงการรับฟังความคิดเห็นของชุมชนอย่างมีส่วนร่วมและรอบด้าน
เมื่อโครงการได้รับอนุมัติรายงาน EIA หรือ EHIA แล้ว การตรวจสอบและการตรวจติดตาม (Monitoring) จะเริ่มต้นขึ้นทันทีในช่วงก่อนก่อสร้าง ระหว่างดำเนินงาน และภายหลังการดำเนินโครงการ เพื่อให้มั่นใจว่า โครงการได้ดำเนินตามมาตรการลดผลกระทบตามที่เสนอไว้ในรายงาน
บริษัทที่มีความเชี่ยวชาญ เช่น บริษัทอินฟินิตี้ โซลูชั่น แอนด์ เทคโนโลยี จำกัด ทำหน้าที่เป็นผู้ดำเนินการตรวจติดตามด้านสิ่งแวดล้อม โดยทำการเก็บข้อมูลภาคสนาม เช่น การวัดคุณภาพอากาศ เสียง การสั่นสะเทือน คุณภาพน้ำ และการตรวจสอบสุขภาพของประชาชนในพื้นที่ พร้อมจัดทำรายงานเสนอหน่วยงานราชการ เช่น สำนักงานนโยบายและแผนทรัพยากรธรรมชาติและสิ่งแวดล้อม (สผ.) อย่างต่อเนื่อง
กระบวนการเหล่านี้มีเป้าหมายเพื่อให้การพัฒนาโครงการขนาดใหญ่เกิดขึ้นอย่างสมดุล ลดความขัดแย้งกับชุมชน และส่งเสริมการใช้ทรัพยากรอย่างยั่งยืน โดยยังคงคำนึงถึงคุณภาพชีวิตของประชาชนและสิ่งแวดล้อมในระยะยาว
